Deprem etkileri – Jeo-Mühendislik bakış açısı
Depremlerin
yıkıcı etkileri tartışmasız bir şekilde hayatın her alanını etkilemektedir. Bu bilinen olgu ve
olumsuz etkileri farklı disiplinlerdeki bilimsel çalışmalar ile en az
indirilebilir hatta tamamen ortadan kaldırılabilir.
Depremler
ile oluşabilen etkiler doğrudan ve dolaylı etkiler
olarak ikiye ayırmak mümkündür. Doğrudan etkilerin en başında şüphesiz
canların yitirilmesidir. Tüm mühendislik çalışmaları diğer bilimsel çalışmalarla birlikte insanın sağlık ve konforla
uzun yaşamını temin etmek üzere
yapılmaktadır. Depremlerin ikincil olarak doğrudan etkileri ise yaşam konforunu
ve devamlılığını etkileyecek her türlü yapıya etkileridir. Bunlar; konut, yol, köprü, baraj,
tünel, otoyollar, yamaç ve şevler,
doğalgaz ve elektrik dağıtım ve kontrol tesisleri,
nükleer tesisler gibi çeşitli mühendislik
yapılarının fonksiyonlarını
yerine getiremeyecek seviyede zarar görmesi olarak kısaca özetlenebilir. Bu ve benzeri mühendislik
yapılarının zarar görmesi deprem anı ve sonrasındaki
kurtarma, sağlık ve deprem öncesi
normal hayata dönüş süreçlerini yavaşlatmakta ve/veya imkansızlaştırmaktadır.
Depremlerin dolaylı etkileri ise zarar
gören mühendislik yapılarının fonksiyonlarını yerine getirecek şekilde güçlendirilmesi veya yeniden dizayn
edilmesi ve yapılması sırasında karşılaşılan yüksek maliyetler olarak özetlenebilir. Burada zarar gören farklı
altyapı unsurlarından dolayı (Örneğin, temiz su taşıyan
sistemlerin zarar görmesi, atık su
bertaraf sistemlerinin zarar görmesi, zarar gören yollar
için alternatif uzak yollar seçilmesi,
ticaret unsurlarının yavaşlaması ve/veya duraksaması, imalat sanayinin duraklaması, vergi kayıpları vb.) hem sağlık açısından hem de maliyetlerdeki beklenmedik yüksek artışlarından bahsetmek te mümkündür (Burada
yazmaya elimiz gitmese de yetişmiş insan gücünün kaybı
da mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır. Yetişmiş insan gücü maddi olarak
geri getiremeyeceğiniz, satın alamayacağınız geri döndürülemeyen bir kayıptır). Yukarıda genel hatları ile verilen
doğrudan ve dolaylı etkiler depremlerin etkiledikleri alanlar ile doğru
orantılı olarak artmaktadır. Bu durum ülkelerin ekonomilerine ve gelişme süreçlerine tahmin edilenden fazla zarar verebilmektedir.
Kaynak
göstererek kullanılırsa sevinirim. ÖÜ